Bielany, jak powszechnie wiadomo, powstały w okresie międzywojennym ubiegłego wieku, po uzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku.

Do ich rozbudowy w znacznym stopniu przyczynił się Marszałek Józef Piłsudski, twórca m.in. nowoczesnej uczelni sportowej — Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego. Jednak nazwa „Bielany” ma znacznie odleglejszą metrykę, jej początki sięgają, bowiem co najmniej trzystu lat.

Król Władysław IV (1632–1648), w roku 1639 nadał w wieczyste użytkowanie Zgromadzeniu Kamedułów św. Romualda wydzielony teren pod budowę eremu i kościoła na Górze Pólkowskiej nad Wisłą. Tym samym wypełnił swe uroczyste przyrzeczenie, uczynione pod Smoleńskiem w 1634 roku, przed wojną z Rosją, zakończoną zwycięstwem Rzeczypospolitej.

Kameduli byli zakonem kontemplacyjnym, założonym w 1602 roku (jako odłam benedyktynów) we Włoszech przez św. Romualda. Podlegali oni niezwykle surowej eremickiej regule. Musieli bowiem lokować swe pustelnie w lasach, bądź w terenach górzystych, w odległości nie mniejszej niż 1 mila od osiedli ludzkich.

Po ogrodzeniu terenu w końcu 1641 roku, przystąpiono do budowy. Ten etap przygotowawczy zakończył się w roku 1643 wkopaniem masywnego krzyża i uroczystym wprowadzeniem ojców kamedułów przez biskupa Andrzeja Leszczyńskiego na teren zakonny.

Wtedy to, na terenie pustelni, zwanej wówczas „Monte Regio”, czyli Górą Królewską, wzniesiono domki pustelnicze (eremy) i kaplicę.

Można przypuszczać, że już wówczas pojawiła się wśród ludzi nazwa „Bielany”, powstała od białych habitów braci zakonnych. Początkowo dotyczyła ona tylko pustelni kamedulskiej.

Z inicjatywy króla Jana Kazimierza (1648–1668) podjęto przygotowania do budowy kościoła murowanego, jednak kamień węgielny został położony dopiero 19 czerwca 1669 roku, w dniu elekcji Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Budowa kościoła trwała etapami (z dużymi przerwami) ponad sto lat.

W 1673 roku ważnym wydarzeniem było przeniesienie obrazu św. Brunona Bonifacego w drugi dzień Zielonych Świąt z kolegiaty św. Jana na Starym Mieście, do kościoła kamedułów na Bielanach.

Z czasem nazwa „Bielany” rozpowszechniła się na okoliczne tereny, jak np. na Las Bielański, następnie utrwaliła się wśród mieszkańców okolicznych wsi i przysiółków. Później zaczęli używać jej mieszkańcy dawnej Warszawy.

Nazwa „Bielany” przetrwała różne zawirowania historii i dzisiaj, w nowych warunkach zabudowy przestrzennej, obejmuje obszar naszej Dzielnicy Bielany.

Jerzy Głosik
Tekst opublikowany w Miesięczniku "Nasze Bielany"

Miesięcznik Urzędu Dzielnicy Bielany m. st. Warszawy Nr 5 (109) Rok X – Maj 2008