Bielany sprzed 220 lat
"Planta Miasta Warszawy z okolicami" pochodzi z 1777 roku i jako pierwsza ukazując teren dzisiejszych Bielan, posługuje się nazwami topograficznymi oraz precyzuje granice własności gruntów.
Linia graniczna widoczna po lewej stronie reprodukowanego planu pokazuje wyraźnie gdzie kończyły się grunty starostwa warszawskiego oraz wsi Powązki. W dolnym prawym rogu widać z kolei rozgraniczenie pomiędzy Pólkowem a Potokiem, w górnym lewym zaś - pomiędzy Wólką a Łomiankami.
Jakby na zewnątrz całego rozrysowanego układu ról i gruntów znajduje się wieś Wawrzyszew.
Wzmiankowana już w XIV wieku była początkowo własnością szlachecką, a od 1408 roku podlegała wójtowi Starej Warszawy z nadania ks. Janusza Starszego. W czasach powstania planu Wawrzyszew należał do warszawskiego zgromadzenia bernardynek, liczył ok. 20 domów i posiadał istniejący do dziś kościół parafialny wybudowany w XVI w.
Przebieg traktu na planie sugeruje, że wieś rozwijała się pasmowo, początkowo tylko po wschodniej stronie dzisiejszej ul. Wólczyńskiej.
Wólka Węglowa
Królewska osada Wólka (dzisiejsza Wólka Węglowa) położona przy tej samej drodze, na północ od Wawrzyszewa, powstała dopiero ok. 1760 roku i wchodziła w skład starostwa warszawskiego. W omawianym okresie liczyła tylko kilka gospodarstw, ale już w 1790 roku było ich osiemnaście.
Młociny
Interesujące zmiany od roku 1732, z którego pochodził najstarszy plan Bielan zaszły na we wsi Młociny.
Wzmiankowana w XIV w. jako wieś książęca, a od XVI w. królewszczyzna, weszła w skład starostwa warszawskiego. Od 174 dzierżawił ją Henryk Bruhl, wszechwładny minister saski, który urządzał tu liczne festyny dworskie. Bliżei północnego skraju wsi-ulicówki widnieje na "Plancie'' zespół pałacyku podmiejskiego Bruhla, złożony z korpusu głównego oraz oficyn bocznych które oskrzydlają dziedziniec paradny o półkolistym narysie. Tylna elewacja pałacu nie styka się tradycyjnie z ogrodem, lecz sąsiaduje z ówczesna centralną ulicą Młocin biegnącą tuż przy krawędzi skarpy wiślanej.
Aleja dojazdowa do pałacu (dzisiejsza ul. Muzealna) umieszczona jest obowiązkowo na jego osi, jednak jej zakończenie po stronie przeciwnej jest co najmniej zaskakujące, bowiem mija się z osią symetrii wielkiego kwadratowego ogrodu, założonego po zachodniej stronie obecnej ulicy Pułkowej. Asymetria układu pałac-ogród oraz niezwykle regularny układ tego ostatniego są nietypowe dla epoki powstania zespołu i znacznie bardziej przypominają rozwiązania z czasów renesansu i wczesnego baroku (XVI-XVII w.).
Główna oś założenia ogrodowego przebiegała na południe od pałacu i chyba, podobnie jak cały ogród, nie została ostatecznie zrealizowana, ponieważ nie występuje na żadnym innym planie. Boczna, północna aleja ogrodowa, na przedłużeniu osi pałacu, utrwaliła się jednak w terenie i odpowiada dzisiejszej ulicy Heroldów, na przedłużeniu ul. Muzealnej. Droga poprzeczna, pomiędzy pałacem a ogrodem zanikła na początku XIX w. po uregulowaniu Drogi Marymonckiej, która na tym odcinku przeprowadzona została wzdłuż wschodniej granicy dawnego założenia ogrodowego.
Na Wiśle, na wysokości Młocin oprócz Kępy Młocińskiej pojawiła się nowa, dwukrotnie większa. Kępa w sąsiedztwie południowej części lasu bielańskiego zwie się Przewóz, co sugeruje istnienie w tym miejscu promu, lub brodu.
Folwark Ruda
Folwark Ruda założony został przez kamedułów na terenach boru królewskiego, darowanego zakonnikom przez Władysława IV w roku 1639. W sąsiedztwie, obok królewskiego Marymontu widnieje ogrodzony murem teren zwierzyńca. Na osi rzeczki Rudawki, przy samym jej ujściu zaznaczony jest młyn funkcjonujący już na początku XVII w. oraz położony w pobliżu staw. Inne stawy i rozlewiska znaczą bieg rzeczki przepływającej obok romantycznego ogrodu "Powązki" Izabeli Czartoryskiej. Struga wodna na terenie Lasu Bielańskiego to dopływ Rudawki łączący ją z Potokiem Bielańskim.
